در دهه گذشته ارتودنسی با افزایش نوآوری در زمینه کوتاه شدن طول درمان در بیماران بزرگسال به اهداف بلند مدت خود در رسدین به ارتودنسی مدرن چند گام نزدیکتر شده است .امروزه ما درحال ارائه نوآورانه روش های جراحی با حداقل تهاجم طراحی شده برای رسیدن به چنین هدفی و یا شاید مهمتر از آن هستیم .
کمک به حل چالش های ارتودنسی از طریق اصلاح تراکم استخوان ، در مواقع معمولی یکی دیگر از تلاش های رسیدن به این اهداف است .
در ابتدا یک جایگزین جراحی با حداقل تهاجم وارد میدان می شود و یک عمل جراحی با فلسفه پیچیده تر را به درمان ارتودنسی با ابزار داده شده تبدیل می کند .امروزه در تلاش برای موفقیت حل چالش های ارتودنسی ، ابزارها به گسترش دامنه خود ادامه می دهند .وجود ابزارها با کنترل بیشتر و انعطاف بالاتر به ارتودنتیست ها این امکان را می دهند که حرکت دندان ها را با نرمی و سرعت بالاتری تنظیم و هدایت کنند .در گذشته بیمار ها مجبور بودند به خاطر حرکت دندان ها و نیروهای مکانیکی که به دندان های آنها وارد می شد درد زیادی را تحمل کنند ولی امروزه درمان ها ی ارتودنسی برای بیماران بسیار قابل تحمل تر و راحتر است .

براکت های نسل جدید ارتودنسی

براکت های نسل جدید سبک تر و بسیار متنوع تر هستند و قابلیت حرکت دندان ها را در جهات مختلف دارا می باشند .این براکت ها با کم کردن میزان اصطکاک در بین سیم و شیار داخلی براکت حرکت ارتودنسی را سریعترکرده و مدت زمان انجام ارتودنسی را هم بطور محسوسی کاهش داده اند .از دیگر پیشرفت های کنونی ارتودنسی می توان به شفافیت براکت های جدید اشاره کرد که باعث تحولی در درمان ارتودنسی شده اند .براکت های کریستالی باعث رو آوردن افراد بیشتری به درمان ارتودنسی شده است .

سیم های ارتودنسی مدرن

سیم ها ی نسل جدید هم از گذشته تا کنون سیر صعودی خود را به خوبی طی کرده اند و جنس آنها از فولاد ضد زنگ به نیکل تیتانیوم تغییر پیدا کرده است.

سیم هایی که از فولاد ضد زنگ ساخته می شدند گرچه دچار زنگ زدگی نمی شدند اما اگر بیش از حد خم می شدند دیگر به موقعیت قبلی خود باز نمی گشتند .با گذشت زمان و ارتقا دانش ارتودنسی سیم های نیکل تیتانیوم که داری قابلیت انعطاف پذیری بیشتری نسبت به گذشته هستند و حرکات دندان ها را با سرعت بالاتری امکان پذیر می کنند برای کمک به ارتودنسی پا به عرصه ی این دانش گذاشتند .

نکشیدن دندان در ارتودنسی ارتودنسی مدرن

از دیگر پیشرفت های ارتودنسی نوین می توان به نکشیدن دندان در ارتودنسی پیشرفته امروزه اشاره کرد .در گذشته برای ایجاد فضا به منظور جا گیری دندان هایی که خارج از قوس دندانی بوده اند ارتودنتیست ها مجبور به کشیدن دندان هایی می شدند که غالبا سالم هم بوده اند .امروزه با استفاده از دست آورد های نوین ارتودنسی در اکثر موارد ارتودنتیست ها از کشیدن دندان امتناع می کنند و فضای لازم را برای قرار گیری دندان ها از روش های دیگری بجز کشیدن دندان به دست می آورند .

نداشتن محدودیت سنی برای ارتودنسی

امروزه با استفاده از روش های ارتودنسی نوین گزینه محدودیت سنی از این نوع درمان برداشته شده است .در گذشته افرادی بودند که به خاطربالا رفتن سن و با وجود دندان های نامرتب در دهانشان از درمان ارتودنسی ناامید بودند و راه حلی برای بر طرف کردن مشکل خود نمی یافتند .امروزه شرط انجام ارتودنسی در سنین بالا فقط داشتن لثه ها و بافت نگهدارنده سالم است به این ترتیب حرکت دندان ها هم به ندرت با مشکل روبرو می شوند .

ارتودنسی نامرئی

این ارتودنسی در سال های اخیر در ایران مورد استفاده قرار گرفته است حتی تا چند سال قبل ارتودنتیست ها از طلق های شیشه ای ارتودنسی نامرئی فقط برای درمان های خاصی استفاده می کردند .در ساخت ارتودنسی نامرئی از هیچ فلزی استفاده نمی شود بنابراین زخم و خراشی هم درموقع استفاده در دهان بیمار بوجود نمی آید .متحرک بودن ارتودنسی نامرئی این امکان را به بیمار می دهد که موقع غذا خوردن آنرا از دهان خارج کند و پس از مسواک و نخ دندان دوباره از آن استفاده کند .طلق های بیرنگ ارتودنسی نامرئی را هر دو هفته یک بار باید تعویض کرد به همین خاطر است که حتی در مواردی که طلق ها تغییر رنگ هم داده اند با توجه به تعویض دو هفته ای آنها رنگ بد ی از آنها در انظار عموم مشاهده نمی شود .مدت زمان درمان با ارتودنسی نامرئی ۹ الی ۱۵ ماه طول می کشد و در این مدت بطور معمول ۱۸ الی ۳۰ پلاک هم باید تعویض شود .قیمت گران و محدودیت هایی که این نوع از ارتودنسی دارد باعث شده که درصد افرادی که ارتودنسی را با این روش انجام می دهند زیاد نباشند .

بریس دندان در مسیر پیشرفت

بریس یکی از پر کاربرد ترین روش هایی است که ارتودنتیست ها از آن برای درمان ارتودنسی ثابت استفاده می کنند .بریس تشکیل شده است از براکت ( در انواع مختلف ) کش و سیم قوس داردر ارتودنسی ثابت براکت ها به جلوی دندان ها چسبانده می شوند و نقش نگهدارنده بریس را ایفا می کنند .پس از چسباندن براکت ها به دندان ها این بار نوبت به سیم های قوس دار می رسد که باید از وسط براکت ها و کش ها ی کوچک عبور کنند.

بوسیله فشاری که در اثر محکم کردن این سیم ها به دندان ها وارد می آید دندان ها وادار به حرکت می شوند و کم کم به سمت موقعیت صحیح طراحی می شوند .پس از نصب براکت ها متخصص ارتودنسی شما باید هر چهار تا شش هفته بریس ها را کنترل کند تا مطمئن شود که آنها در مسیر درست حرکت می کنند .بریس ها در مسیر پیشرفت و فناوری جدید امروزه سبک تر و کوچک تر و کارآمد تر ساخته می شوند .بوسیله درمان ارتودنسی دندان ها به سمت موقعیتی حرکت داده می شوند که از لحاظ زیبایی در بهترین حالت ممکن خود قرار بگیرند .

این مقاله به بحث در جزئیات اثر داروها بر درمان ارتودنسی و اثرات آن در مورد تغییرات حرکت دندان ها اختصاص داده شده است. درمان ارتودنسی بر این فرض است که هنگامی که نیرویی به دندان ها و بافت های مجاور دندان ها وارد می کند، بافت ها و دندان ها نیز این نیروها را به خوبی و درستی دریافت کنند. دندان ها پس از دریافت نیروهای مکانیکی می بایست این نیروها را ذخیره کرده و به بافت های مجاور انتقال بدهند. بافت ها با تبدیل نیروی مکانیکی به نیروهای شیمیایی باعث بروز وقایع سلولی در درون بافت ها می شوند. هدف از اعمال نیروهای مکانیکی ایجاد تغییرات ساختاری  استخوانی از طریق ارتودنسی به دندان ها می باشد.

میزان غلظت داروهای مختلف

پژوهش های ارتودنسی دندان در حال حاضر مربوط به روش هایی است که به بررسی میزان افزایش غلظت دارو در خون و ارتباط آن با بافت مولکول ها و حرکات دندانی می پردازد. این در حالی است که به طور همزمان کاهش غلظت دارو و عناصر ناخواسته نیز  می تواند عوارض جانبی مضری تولید کند. میزان غلظت دارو در خون و ارتباطی که با مهار کردن حرکات دندانی دارد باید بیشتر  مورد بررسی قرار بگیرد.

علت پاسخ متفاوت افراد به درمان ارتودنسی

ارتودنتیست ها در دراز مدت تجربه کرده اند که دندان ها در افراد مختلف به طور متفاوتی حرکت می کنند و پاسخ افراد به درمان ارتودنسی متفاوت است. برخی از تفاوت ها به خاطر تغییرات در بازسازی استخوان و عوارض ناشی از مصرف داروهای مختلف و عوامل سیستمیک می باشد. این عوارض جانبی سلولهای مورد نظر را توسط نیروهای ارتودنسی تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل لازم است تمام داروهایی که بیمار مصرف می کند بررسی شود و اثرات درمانی و همچنین عوارض جانبی داروها که بر روی سلولهای مورد نظر توسط نیروهای ارتودنسی اعمال می شود مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین ضروری است که ارتودنتیست ها با توجه به مصرف داروهای مختلف  و سابقه هر بیمار قبل و در طول دوره درمان ارتودنسی موارد را به خوبی زیر نظر داشته باشند به طوری که بهترین استراتژی درمانی را در بر بگیرند. همچنین فواصل کنترل نیرو و تعیین وقت بعدی نیز می تواند برای انتخاب درمان مورد نظر مفید واقع شود.

داروهای موثر بر حرکت دندان ها

مصرف داروهای مختلف و یا هر ماده و محصولی که برای تغییر و یا کشف سیستم فیزیولوژی یا پاتولوژیک به نفع دریافت کننده باشد. اگر در طول درمان ارتودنسی بیمار دارو مصرف می کند،  به منظور مدیریت درد و اعمال نیرو به بافت های بیولوژیکی و یا به منظور مدیریت مشکلات مفصل گیجگاهی فکی و یا مقابله با برخی از عفونت ها باید این داروها و اثر داروها بر درمان ارتودنسی به وسیله ارتودنتیست در سراسر دوره درمان بررسی شود.

اثر داروها بر درمان ارتودنسی و چگونگی حرکت دندان ها

اثر داروها بر درمان ارتودنسی ممکن است در نتایج کوتاه مدت و بلند مدت درمان ارتودنسی بسیار قابل توجه باشد. از این رو باید به بررسی مکانیسم عمل و اثر داروها بر درمان ارتودنسی که معمولا توسط بیماران  استفاده می شوند و در بازسازی بافت و حرکات ارتودنسی موثر هستند توجه کرد.

هورمون های تیروئید

هورمون های تیروئید که برای درمان کم کاری تیروئید مصرف می شوند و یا به عنوان درمان جایگزین استفاده می شوند ممکن است در درمان ارتودنسی اثر گذار باشند. هورمون تیروئید سرعت حرکت ارتودنسی در بیماران تحت درمان چنین داروهایی را افزایش می دهد. همچنین تیروکسین منجر به افزایش فعالیت استخوان و کاهش تراکم استخوان می شود. دوز پایین این داروها و مدیریت تیروکسین در کوتاه مدت گزارش شده است که به کاهش فرکانس نیروی ناشی از تحلیل ریشه و کاهش در جذب ممکن است به تغییر در روند بازسازی استخوان وتقویت حفاظت از سمان و عاج در رابطه با نیروی ناشی از تحلیل استئوکلاستها شود .

کلسی تونین

از آنجا که نقش فیزیولوژیکی کلسی تونین مهار جنبش دندان ها است در نتیجه در درمان ارتودنسی ممکن است تاخیر ایجاد کند. کلسی تونین باز جذب استخوان را مهار می کند و مصرف سیستمیک کلسیم مقاومت دندان ها را در مقابل نیروهای وارده از ارتودنسی افزایش می دهد.

ایندومتاسین

محققین بر این باورند که در ایندومتاسین اثر مهار کنندگی قوی وجود دارد و بر حرکت دندان ها در اثر نیروهای وارده از ارتودنسی تاثیر فراوانی میگذارد.

کورتیکواستروئیدها

همچنین نتایج بررسی برروی تحقیقات نشان داده است که گروه های دارویی کورتیکواستروئیدها و بیس فسفونات ها نیز می تواند بر روی حرکات دندانی در اثر نیروهای ارتودنسی نقش مهار کنندگی داشته باشد.

تاثیر استامینوفن در ارتودنسی

بطور کلی ضد درد ها از مواد مخدری تشکیل شده اند که برای اثر گذاری بر سیستم عصبی مرکزی و یا مکانسیم درد محیطی انتخاب می شوند و به طور قابل توجهی موثر هستند و در درمان ارتودنسی نیز تجویز می شوند. در این میان استامینوفن به عنوان یک مسکن تاثیر قابل توجهی در میزان حرکت دندان ها ندارد و می تواند برای کنترل درد در طول درمان ارتودنسی مصرف شود. تجربه بالینی نشان داده است که استامینوفن برای کنترل درد و ناراحتی در ارتباط با درمان ارتودنسی موثر واقع می شود و اثر نامطلوبی از آن تا کنون گزارش نشده است.

مصرف ویتامین ها و درمان ارتودنسی

به غیر از داروها یی که برای کنترل بیماری های مختلف استفاده می شود بیمارانی که از ویتامین ها مواد معدنی و مکمل های هورمونی و سایر ترکیبات برای پیشگیری یا درمان بیماری های مختلف استفاده می کنند می توانند در طول دوره ارتودنسی به ادامه مصرف دارو  و مکمل های  خود بپردازند  .

آیا درمان ارتودنسی در سنین بالا که احتمال مصرف دارو بیشتر است امکان پذیراست؟

با افزایش سن و مصرف داروهای مختلف درمان ارتودنسی ممکن است با مصرف داروها با مانع روبرو شود اما این بدان معنا نیست که افراد بزرگسال نمی توانند از درمان ارتودنسی بهره ببرند. بررسی های انجام شده در زمینه اثر دارو های مختلف و نقش آنها  در درمان های ارتودنسی در سنین بالا نشان داده است که این درمان با افزایش سن نیز امکان پذیر است. البته با در نظر گرفتن میزان داروهای مصرفی از طرف بیمار و شناخت داروها به وسیله ارتودنتیست ها و نقشی که هر کدام بر حرکت دندان ها در روند کار ارتودنسی دارند.

مراحل ارتودنسی را می توان با در نظر گرفتن  خواسته مراجعین به دو دسته تقسیم بندی کرد .

دسته اول مراجعینی هستند که صرفا از جهت زیبایی اقدام به انجام عمل ارتودنسی می کنند .

مراحل ارتودنسی به منظور زیبایی

بطور معمول متخصص ارتودنسی شما اولین جلسه را به معاینه و بررسی مشکلات دندان های شما اختصاص می دهد .

پس از ویزیت متخصص ارتودنسی می تواند تشخیص و تعیین عملکرد به روی دندان های شما را با شما درمیان بگذارد  .البته رادیو گرافی از تک تک دندان های شما سبب می شود تا بتوان  هر گونه مشکل را از  دندان ها قبل از قرار دادن براکت های ارتودنسی بر طرف کرد .

حالا متخصص ارتودنسی شما می تواند نظر قطعی و برنامه درمانی شما را به اطلاعتان برساند .متخصص ارتودنسی شما ابتدا از سلامت لثه های شما اطمینان حاصل می کند سپس به سراغ پر کردن پوسیدگی ها و جرم گیری دندان ها می رود  .

پس از رفع همه مشکلات در صورتی که نیاز به درمان متحرک وجود داشته باشد این بار نوبت به قالب گیری از  فک بالا ، پایین و دندان های شما می رسد .

نصب براکت ها بر روی دندان ها

برای شروع کار و قبل از نصب براکت ها متخصص ارتودنسی شما ابتدا دندان هایتان را پالیش و خشک می کند و سپس اسید مخصوص را  روی سطح دندان ها قرار می دهد که شرایط را برای نصب براکت ها آماده می کند .

در مواردی که کامپوزیت نوری برای چسباندن براکت ها به  دندان مورد استفاده  قرار گیرد نور پلاسما با شدت بالا به روی براکت ها تابانده می شوند .

سپس سیم قوسی را از تمام براکت ها عبور می دهند و کش های کوچکی که ترکیب رنگی مختلفی دارد به دلخواه بیمار  روی براکت های ارتودنسی قرار می دهند که باعث ایجاد فشار وارد ه بر دندان ها  می شوند .

گذراندن این مراحل ممکن است کمی برای شما درد آور باشد و این درد ممکن است تا یک هفته با شما بماند تا به تدریج از شدت آن کاسته شود .شما می توانید با خوردن مسکن که معمولا استامینافن می باشد و یا دکترتان برایتان تجویز کرده از تحمل درد راحت شوید .

بعضی افراد هم جویدن آدامس بدون قند را به خوردن مسکن ترجیح می دهند و با این کار هم به تقویت حرکت دندان هایشان و هم کاهش درد ناشی از  ارتودنسی کمک می کنند .

تنظیم براکت های ارتودنسی

در این مرحله شما بایستی هرماه به وسیله متخصص ارتودنسی خود ویزیت شوید تا اگر کش ها نیاز به تعویض دارد و یا سیم براکت ها به تنظیم نیاز دارد این کار انجام شود .

پس از هر بار تنظیم و تعویض کش ها شما ممکن است در این مراحل هم مجبور به تحمل کمی درد باشید .

دستگاه ارتودنسی ثابت

این دستگاه برای درمان ناهنجاری های پیچیده و پس از رویش تمام دندان های دائمی مورد استفاده قرار می گیرد .نداشتن محدودیت سنی برای استفاده ازارتودنسی ثابت و همچنین کارایی بالای آن باعث شده است که طرفداران این نوع درمان ارتودنسی بیشتر از نوع ارتودنسی متحرک باشند .

ارتودنسی ثابت دندان های شما را به وسیله سیم ها و کش های مخصوص به سمت مورد نظر حرکت داده و دندان ها را در سر جای اصلی خود قرار می دهد .انجام این کار هیچ آسیبی به دندان ها و ریشه آنها وارد نمی آورد .

پس از برداشتن براکت ها در پایان کار بهداشت دهان و دندان هایتان بسیار آسان تر می شوند  .

دستگاه ارتودنسی متحرک

این دستگاه برای سنین پایین تر و ناهنجاری های فکی در سنین قبل بلوغ  استفاده می شود .

برای شروع کار ابتدا از فک بالا و پایین بیمار قالب گیری صورت می گیرد و پلاک بالا و پایین ساخته می شود .

پس از آماده شدن قالب ، بیمار متعهد می شود در همه زمان ها حتی در خواب از قالب متحرک استفاده کند .قالب متحرک را می توان فقط در زمان خوردن و آشامیدن از دهان خارج کرد و پس از استفاده از مسواک و نخ دندان آن را دوباره در دهان قرار داد .استفاده از این روش برای افرادی که سن کمتری دارند باعث می شود که علاوه بر مشکلات دندانی ناهنجاری های کوچک فکی نیز بر طرف شود .

همچنین استفاده از ارتودنسی متحرک ممکن است سبب محدودیت حرکات دندانی شود .برای درمان ارتودنسی به وسیله قالب متحرک متخصص ارتودنسی به همکاری بیمار نیز نیازمند می باشد  .

مدت زمان استفاده از دستگاه ارتودنسی متحرک بسته به سن بیمار تقریبا ۶ ماه الی یک سال است .

مراحل ارتودنسی برای اصلاح و درمان نا هنجاری فک، صورت و دندان ها

ناهنجاری های فکی و صورتی  احتمال دارد ارثی و یا در اثر کشیدن پیش از موعد دندان شیری و یا در اثر ضربه و تصادف باشد .در هر صورت و به هر دلیل که باشد این ناهنجاری ها در کودکان قابل درمان و پیشگیری می باشند.

ابتدا شما می بایستی ارزیابی کلینیکی شوید .ارتودونتیست شما پس از مشاهده رادیو گرافی های فک و صورت به شما خواهد گفت که شما باید جراحی فک انجام دهید یا نه!

اگر مشکلات مرتبط با فک را در کودکان بتوان تنها با ارتودنسی دندان برطرف کرد و نتیجه مطلوب را بدست آورد دیگر نیازی به جراحی فک نمی باشد .عمل جراحی فک در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که ارتودنسی به تنهایی پاسخ گوی مشکلات مرتبط با فک شما و یا فرزند شما نباشد .به هر حال در مرحله اول شما بایداز درمان ارتودنسی شروع کنید تا موقعیت دندان ها برای انجام جراحی فک مشخص شود .

اصلاح روابط بین دندان های  فک بالا و ارتباط آن با دندان های فک پایین به وسیله جراحی فک صورت می گیرد .بخشی از این اصلاح به وسیله ارتودنسی قبل از انجام عمل جراحی فک و بخش دیگری بعد از جراحی فک انجام می شود .ارتودنسی قبل از جراحی سبب می شود که فک شما آماده جراحی شود .

سن انجام عمل جراحی فک بعد از هجده سالگی و در خاتمه رشد در هنگامی که رشد فکین به صورت طبیعی متوقف شده است می باشد .

کمترین سن برای انجام عمل جراحی فک ۱۸ و بالاترین سن در حدود ۴۰ تا ۴۵ سالگی است .

عمل جراحی فک به ندرت برای زیر ۱۸ سال و بالای ۴۵ سال صورت می گیرد.